आज चाहिँ आफ्नै गाउँ जिरीको बारेमा अलिकति लेख्ने जमर्को गरेको छु l आफ्नै ठाउँको बारे केही लेखौ भन्ने लाग्यो l सुरूवात मै भन्छु १५ सेकेन्डको टिकटक पूरा  हेर्ने धैर्य गर्न नसक्ने हामीहरू धेरै जनालाई मेरो यो अलि लामो विचार पढ्ने फुर्सद हुने छैन होला,यद्दपि म आफ्नो धारणा सम्प्रेषण गर्दैछु l मेरो धारणा एकालाप नै सही यो सार्वजनिक गर्नुलाई आफ्नो धर्म र कर्म सम्झेको छु l किनभने जिरी जहाँ म जन्मे, हुर्के, बढे र पढे यहाँको माटो हावापानी, प्राकृतिक स्वरूप र आम मान्छेको राजनीतिक, धार्मिक, सामुदायिक र सांस्कृतिक आर्थिक यावत पक्ष र मनोविज्ञान मेरो संज्ञान भित्रका विषयहरू हुन् l यसर्थ जिरी बारे लेख्नु बोल्नु मेरो हक र कर्तव्य दुवै हुन आउँछ l 

 म अहिलेसम्म स्विजरल्याण्ड नपुगेको हुनाले त्यहाँ कस्तो छ ? के कसो छ ? टिभी हेरेर, पत्रपत्रिका पढेर,रेडियो सुनेर अनि गएर आएकाहरूको यात्रा वर्णन सुनेर बाहेक मलाई थाहा छैन l भन्नेहरू, लेख्नेहरू जिरी र  स्विजरल्याण्डको समता र सौन्दर्यको बेस्सरी चर्चा गर्छन् l हावापानी र प्राकृतिक सौन्दर्य मिल्दोजुल्दो भन्छन् जिरी  स्विजरल्याण्डसँग तुलनायोग्य हुनु नराम्रो होइन l प्रश्न हामीले जिरीलाई कस्तो बनायौ हो ? प्राकृतिक वरदानको हामीले कति सदुपयोग गर्यौ भन्ने हो l जिरीको प्राकृतिक सुन्दरता हाम्रो योगदान होइन l प्राकृतिक सुन्दरता जोगाउन सक्यौ र गौरव गर्न लायक जिरी बनायौ कि बनाउन सकेनौ ? सवाल यो हो l 

 स्वीजरल्यान्ड अर्थात सुन्दर र शान्त नगरीको रूपले चिन्ने र चिनाउने गरिएको छ भने यहाँका राजनीतिक दलहरूमा देखिएको राजनीतिक संस्कार र जनता- जनता अर्थात समुदाय - समुदाय बीचमा देखिएको सहमति,एकता र सहकार्यको संस्कार साच्चिकै लोभ लाग्दो र अरूहरूका निम्ति प्रेरणादायी खालको थियो र छ नै । तर अरूले भन्दा आफूले राम्रो गरेर आफू अब्बल हुने होइन अरू को खुट्टा तानेर, अरूको व्यक्तित्वलाई हिलो छ्यापेर मात्रै आफू ठूलो हुन सकिन्छ भन्ने रोगी मानसिकताले अहिले मेरो गाउँलाई पनि नराम्ररी गाँजेको छ जुन महारोगले देशलाई नै क्षतविक्षत पारेको छ । आफ्नो मौलिक र स्वपहिचान लुप्त बन्दैछ जुन हाम्रो समाज र देशको दुर्भाग्य हो l जसमा जानेर नजानेर सबै तह र तप्काका नेपाली सामेल छौं l 

म जिरीमा जन्मे पनि विद्यार्थी जीवनपछि आजसम्म करिबकरिब जिरी भन्दा बाहिरै कार्यक्षेत्र बनाएर बाहिरै छु र जिरीको बारेमा सामान्य जानकारी राख्ने गरेको बाहेक त्यति धेरै चासो लिने गरेको थिएन र छैन पनि, किनभने म शिक्षण पेशामा नै रमे, रमाएँ । विगत केही बर्षदेखि जिरीको त्यो सुन्दर र आदर्श संस्कार र परिचयलाई मन नपराउने एउटा समुह अलि धेरै सक्रिय भएको देखेको छु । यस खालको परिपाटीलाई जिरीका राजनीतिक दलहरू र त्यो आदर्श समाजका जिरीबासीहरू ले समय मै चिन्न जरुरी छ। किनभने आज एउटालाई खाने बाघले भोलि अर्कोलाई नखाने कुनै ग्यारेन्टी छ र ???

अर्को कुरा के चाहिँ सत्य हो भने मिलेर बसेको समाज र मिलेको राजनीतिक दलहरू भन्दैमा जिरी र जिरीबासीलाइ घात हुने कुरामा भने कोही पनि चुप लागेर बस्नुहुदैन । झन सचेत वर्ग र समुदाय चुप लाग्नु भनेको घाती कुराको मतियार बन्नु सरह हो l  अहिले चर्चा र चासोको विषय हो : जिरी ताल, जिरी अस्पताल, जिरीको समग्र विकास निर्माण, जिरी नगरपालिकाभित्रको सुशासन इत्यादि । यी सबै कुराहरू जिरीका जनताका सवाल, सरोकारका विषयहरू हुन् र जिरीका जनप्रतिनिधिहरू यी माथि उल्लेख गरिएका कुराहरूप्रति सधैं सचेत,सजग र जवाफदेही हुनैपर्छ र अरू  राजनीतिक दलहरू , पत्रकारहरू  र जनसमुदाय पनि त्यतिकै सचेत र जिम्मेवार बन्नुपर्छ । हरेक विकृतिहरूको बारेमा आवाज उठाउने राजनीतिक दल, पत्रकार वा अरू व्यक्तिहरूले उठान गर्ने विषयहरूमा राजनीतिक प्रतिशोध, आग्रहपुर्वाग्रह र पक्षधरता देखिनु भएन अनि मात्रै जनताले यहाँहरूका कुराहरूलाई ग्रहण गर्नेछन् होइन भने त कसैलाई एकछिनको लागि .....के को न्यानो भने जस्तो त होला तर अन्तमा त्यो आफैंलाई र जिरीको लागि आत्माघाती हुन सक्छ भन्ने कुरामा समेत सचेत जिरीबासी सजग हुन जरुरी छ ।

माथि उठान गरिएका मुख्य कुराहरूमा मेरो दृस्टिकोण :

 जिरी अस्पतालमा डाक्टर बस्दैनन्, स्टोरमा म्याद गुज्रेको औषधि भेटिन्छ, बिरामीलाई एकजना नर्सले म्याद गुज्रेको स्लाइनपानी झुन्ड्याउछ, क्यान्टिनमा बासी खानेकुरा हुन्छ आदिआदि । यी कुराहरू जनसरोकारका विषयहरू हुन् र पत्रकारहरूले मात्रै होइन हरेक जिरीबासीहरू ले उठाउनै पर्ने विषय हुन् र जनप्रतिनिधिहरू  यी समग्र कुराहरू को अगुवाइ गर्ने व्यक्ति भएको हुनाले यस्ता कुराहरूमा ध्यान दिनैपर्छ तर कुरा उठाउनेहरूले कुरा उठाउदा जिरी अस्पतालमा एकजना नर्सले म्याद गुज्रेको स्लाइनपानी झुन्ड्याउदा नगरपालिकाको मेयर उपमेयर आफै गएर झुन्ड्याए झै गरेर प्रचार गर्नुभएन । तथापि गलत  गर्नेलाई दण्डित गर्न र आगामी दिनमा गलत गर्न नदिन जनप्रतिनिधिहरू चनाखो बन्नुपर्छ l आफ्नो कार्त्रयालयमा हुने गलत कार्यको जबाफदेहीता बहन गर्नुपर्छ l पत्रकारहरूले  उठाएका सबै कुराहरू गलत पनि हुदैनन् तर उनीहरूले उठाउने कुराहरूमा आग्रह पूर्वाग्रह र बार्गेनिङ देखिनु हुदैन । जस्तै अस्ति भर्खरै एउटा अनलाइनले  एकजना जनप्रतिनिधिले ८/९ महिना अघिदेखि अस्पतालमा बुझाउनु पर्ने पैसा नबुझाएको कुरा सार्वजनिक गर्‍यो र केही समयपछि पैसा दाखिला भएको कुरा बाहिर आयो । अनि केही टिप्पणी हेरियो गुड जब रे l मिडियाले सार्वजनिक गरेपछि पैसा तिरेकोमा के कोगुड जब ??? बरू कुरा उठाउने मिडियाको काम चाहिँ गुड जब  हो । खै त्यस बारेमा त एउटा समूह त बेखवर जस्तै देखियो त ??? के मिडिया त्यस्तै हो त ??? मिडिया आफै पनि सच्चिनु र जबाफदेही अनि विश्वसनीय बन्नु अत्यावश्यक छ l 

 जिरी ताल !!!
जिरी ताल बनेन,बनेन,बनेन एकोहोरो एकतर्फी कुराहरू आउँछन् । नगरपालिकाले काम गरेन, प्रदेश सरकारले काम गरेन, सङ्घीय सरकारले काम गरेन कुरा के हो ? कुरा कहाँ गएर अड्क्यो ? सिधासिधा कुरा गरौं न । कुरा क्लिएर छ प्रदेश सरकार र सङ्घिय सरकारले सहयोग नगरेसम्म त्यत्ति ठूलो आयोजना सम्भव हुदैन। अनि बजेट फिर्ता गयो रे भनेर रोइलो सुनिन्छ । के त्यो बजेट हाम्रो घरको निजी सम्पत्ति जसरी खुरुखुरु बाड्दै हिड्न मिल्छ ??? कि उपभोक्त समिति बनाएर जेसीबी लाई खन्न लगाएर पैसा सक्ने ??? यत्ति कुरा त बुझ्नुपर्दैन आफूलाई बुद्दिजीवी भन्नेहरूले ??? अनि यत्ति धेरै कुराहरू बाहिर आउदा नि नगरपालिकाको प्रमुख उपप्रमुख किन चुपचाप हिड्छ्न ??? के नगरपालिकामा सूचना अधिकारी भन्ने छैन ??? नगरपालिकाको समग्र नेतृत्व जबाफदेही र उत्तरदायी बन्नुपर्छ l 

 जिरीको समग्र विकास निर्माण र सुशासनको सम्बन्धमा पनि चासो र चिन्ता देखिन्छ जुन स्वाभाविक पनि हो। केही व्यक्तिहरूको आग्रह र पूर्वाग्रह बाहेक मिडिया र सर्वसाधारणले उठाउने कुराहरूको बारेमा जनप्रतिनिधिहरू जवाफदेही हुनैपर्छ र मिडियाले पनि सत्यतथ्य बाहिर ल्याउनैपर्छ । सत्य सम्प्रेषण र तथ्य विश्लेषण मिडियाको प्राकृतिक र पेशागत धर्म हो l 

सर्वप्रथम त सबैले के कुरा बुझ्न जरुरी छ भने २०७४ को जनप्रतिनिधि र २०७९ को जनप्रतिनिधिको अवस्था फरक छ भन्ने बुझ्न जरुरी छ । नगरकार्यपालिका भित्रको राजनीतिक समीकरण, प्रदेश र सङ्घीय सरकारको अवस्थामा भिन्नता छ । दोस्रो २०७४ मा सबै नयाँ संरचना तयार गर्नुपर्ने भएकोले राज्यको त्यही अनुसारको कार्यक्रम र बजेट थियो र काम भए जस्तो देखियो । जस्तै : वडा कार्यालयहरू बने, स्कुलहरू बने, बाटाहरू  खनिए, कार्यालयहरू  स्थापना गरिए, कर्मचारीहरू  नियुक्ति गरिए, गाडीहरू किनिए, झ्यालको पर्दाहरू  फेरिए, फर्निचरहरू किनिए यावत भौतिक पूर्कावाधार र फाउन्मडेसनका कामहरू भए काम प्रसस्त देखियो l भएको यही हो l 

के अब करारका सबै कर्मचारी निकालेर नयाँ नियुक्ति गरेर काम देखाउने ??? सबै पूराना कार्यालय र बाटाहरू भत्काएर अर्को बनाएर काम देखाउने ??? त्यस्तो त होइन होला ???? सबै कामको नतिजा एकै प्रकारले देखिन्न l कतिपय कामको नतिजा तुरुन्तै देखिने हुन्छन् केही काम केही समयपछि देखिने हुन्छन्  कतिपय दीर्घकालीन नतिजा दिने कामका प्रकृतिहरू हुन्छन् l 

अहिले फेरि विभिन्न शीर्षकमा कामै नगरी डिपिआ को नाममा लाखौं भ्रस्टाचार गरेको कुरा सार्वजनिक भएको छ । यही मौकामा केही मान्छेहरू राजनीतिको रोटी सेक्न पाइन्छ कि भनेर लागेको पनि देखिन्छ । तर ती मान्छेहरूको अनुहार जिरीका जनताले धेरै पहिलेदेखि चिन्दै आएकाछन। तिनीहरूको रोइलो भनेको भ्रष्टाचार भयो भन्ने चिन्ता होइन अरूले यत्ति धेरै खाएछ्न अलिकति त हामीलाई पनि दिनुपर्थ्यो नि भन्ने बाहेक केही  देखिन्न । आज चर्का चर्का कुरा गर्नेहरू खानेपानी, सडक आदिमा उपभोक्त समितिमा बस्ने र मलाई यत्ति पैसा नदिए चेकमा सही गर्दिन भनेर पैसा असुल्नेहरू को असलियत हामीलाई थाहा छैन र ???

तसर्थ जिरीको समग्र विकासको लागि कुनै आग्रह पूर्वाग्रह नराखी साचो अर्थमा पत्रकारिता गर्ने पत्रकारहरू लाई  विशेष धन्यवाद दिन चहान्छु र जिरी नगरपालिकाका मेयर उपमेयरलाई पनि म के अनुरोध गर्न चहान्छु भने यदि तपाईंहरू आफू चोखो हुनुहुन्छ भने तपाईंको मातहतमा बसेर तपाईंलाई गुम्राहमा राखेर जिरीका जनतालाई ठग्ने र लुट्ने कर्मचारीहरू ले साच्चिकै लुटेका हुन् भने त्यो चाहिँ जुनसुकै पार्टीको आशिर्वाद पाएको कर्मचारी भएपनि त्यसलाई सिधै आफूले गर्न मिल्नेसम्मको कार्वाही गर्ने र बाँकी कार्वाहीको लागि माथिल्लो निकायमा सिफारिस गर्ने काम गर्न खुट्टा नकमाउनु होला l 

कार्यालयमा बसेर जनताको करबाट उठेको रकम हिनामिना गर्ने छुट कसैलाई छैन । करारमा रहेका केही कर्मचारीहरू र एसएलसी पास गरेर पानी बढुवा भएर आफूलाई यतिऔं तहको कर्मचारी भन्नेहरुको हिजो र आजको हैसियत हामी पनि नियाली रहेका छौं । मेयर उप मेयर र हाकिमलाई खुशी पारेर आफ्नो स्वार्थसिद्ध गर्ने धमिरा जस्ता कर्मचारीहरू यदि गल्ती गरेकै हुन् भने त्यस्तालाई उन्मुक्ति दिनै हुदैन । फर्जी बिल बनाउने र करारमा कोही कर्मचारी नियुक्ति गर्दा यत्ति जति पैसा खर्च लाग्छ नत्र त गाह्रो हुन्छ भन्ने केही बिचौलिया कर्मचारीहरूको विवरण मसँग पनि सुरक्षित छ धेरै फुर्फुर गरेको खण्डमा हिसाबकिताब हुनेनैछ । त्यसैगरी कुरा उठाउनेहरूले पनि अनावश्यक र अनर्गल प्रचार गरेर हल्ला गर्न भन्दा कानुनको कठघरामा उभ्याउने बाटोमा लाग्न समेत सबैलाई अनुरोध गर्दछु।

अन्तमा जिरीका निर्वाचित जनप्रतिनिधिहरू  तपाईहरू ५ बर्षका लागि जिरीको समग्र विकास, समृद्धि र सुशासनको लागि निर्वाचित भएको हो, तसर्थ म आफू चोखो छु भनेर सारा वेथितिप्रति वेवास्ता गरेर आँखा चिम्लने छुट तपाईंहरूलाई छैन तसर्थ उठेका समग्र कुराहरूको बारेमा हरेक हप्ता हरेक महिनामा सूचना अधिकारी मार्फत पत्रकारहरूलाई जानकारी गराउने र आवश्यक परेको बेला आफूहरू समेतको उपस्थितिमा पत्रकार सम्मेलन गरेर प्रष्ट पार्ने काम गरौं । नियमित पत्रकार भेटघाटको सेडुल बनाएर अगाडि बढन सकेमा यी सबै अहिले उठेका सवालहरू को सत्यतथ्य बाहिर आउनेछ । जिरीबासीको नाताले यत्ति लेख्ने धृष्टता गरे । 

स्मरणीय : लेखक क्षत्रवती मावि, वैत्येश्वर गापा दोलखाका प्रअ हुन् l यहाँ व्यक्त विचार लेखकका निजी विचारहरू हुन् l गाउँका कुरा / भुइँ तहका कुरा हामी विशेष प्राथमिकताका साथ प्रकाशित गर्ने गरेका छौं l आजको विचारको लागि प्र.अ. पदम जिरेललाई धन्यवाद ज्ञापन गर्दछौ l सम्पादक अकबरे.कम