नेपालको वर्तमान राजनीतिक परिदृश्यले स्पष्ट रूपमा देखाइरहेको छ कि आजका सत्ताधारी राजनीतिक शक्तिहरू जनताका समस्याभन्दा पनि व्यक्तिगत लाभ र सत्ताका समीकरणमै केन्द्रित छन्। लामो समयदेखि सत्तामा रहने प्रमुख दलहरू कांग्रेस, एमाले, माओवादी राप्रपा रासपा लगायतका पार्टीहरूले जनताको अपेक्षा र विश्वासमा बारम्बार धोका दिएको कुरा जगजाहेर छ। उनीहरू बीच जोसुकै शासन सत्तामा देखिएता पनि उनमा मौलाएको नातावाद कृपावाद परिवारवाद र फरियावादो पराकाष्ठा हो जसले भ्रष्टाचार, बेरोजगारी, अराजकता, असमानता र विभेदले मुलुकलाई स्थायित्व र समृद्धितर्फ लैजान असफल बनाएको छ।

वर्तमान परिप्रेक्ष्यमा समाज र राष्ट्रियताका समस्याको समाधान गरेर देशलाई अघि बढाउनको निम्ति वैकल्पिक नेतृत्व र राजनीतिक शक्तिको खाँचो बढ्दो छ। तर यो वैकल्पिक शक्ति केवल नामका लागि नयाँ पार्टी वा समूह होइन, बरु त्यो नेतृत्वमा उत्पीडित ,उपेक्षित समुदायका सचेत व्याक्ती र समुदायको हस्तक्षेप अपरिहार्य भएको छ।जसले इतिहासभरि अन्यायको विरुद्धमा संघर्ष गर्दै आएकाछ्न र सच्चा राष्ट्रनिर्माणको चाहना बोकेका छन ।

नेपालका हरेक राजनीति इतिहासमा उत्पीडित समुदाय महिला,शिल्पी (दलित), आदिवासी जनजाति, श्रमिक वर्ग, मधेसी ,थारू धार्मिक अल्पसंख्यक सीमान्तकृत यी सबैले नेपालको लोकतान्त्रिक आन्दोलनमा अग्रपंक्तिमा रहेर योगदान गरेका छन्। राणा विरुद्धको आन्दोलन होस या २०४६ को जनआन्दोलन होस् वा २०६२/६३ को लोकतान्त्रिक क्रान्ति, यी समुदायका अविश्रान्त संघर्षले नै संघीयलोकतान्त्रिक गणतन्त्र, धर्मनिरपेक्षता र समावेशी राज्य प्रणालीको आधार तयार पारेका छन् तर दुखद कुरा यी समुदायको योगदानलाई सम्मान गर्ने साटो उनीहरू अझै पनि सत्ताको मूल प्रवाहबाट विमुख छन्।

संविधानले ग्यारेन्टी गरेको समानता व्यवहारमा कार्यनयन भएको छैनन, र सामाजिक न्याय समतामूलक समृद्ध समाज र राष्ट्र बनाउने सपना अझै पनि अधुरो छ। हरेक नेतृत्वले मानवीय नेतृत्व किन भन्ने कुरा आवश्यक छ । हामी सचेत प्राणी मध्ये सचेत र बुद्धिमान ठानिन्छ तर मानव मानव बीच विभेद दमन र बहिष्करण अमानवीय गुण हुन समाजमा यी समस्याले प्रताडित छ्न यस समस्याको समाधान इमानदार सचेत प्रतिबद्ध हृदय भएका नेतृत्वले उलटपुलट पार्ने हो जुन इमानदार र दर्शन भएको समुहले गर्ने हो । समाजमा रहेका व्याप्त जातीय लैङ्गकि भाषिक धार्मिक सांस्कृतिक धार्मिक अशिक्षा विभेद दमन बहिस्करण विरुद्ध लड्नु र समानता सामाजिक न्याय समाज राष्ट्र र राष्ट्रियताको बिकास र समृद्धिको निमित्त हो लाग्नु हाम्रो प्रतिबद्ध नेताकार्यकर्ताको जिम्मेवारी हो यस कुरामा जसको मुद्दा  उसको नेतृत्व हुनुपर्छ ।जसको प्रतिबद्धता व्यक्ति र परिवारगत स्वार्थ भन्दा माथि उठेर मात्रै सम्भावना छ । मैले नगरे कसले गर्ने  ?अहिले नगरे कहिले गर्ने ?हामीले नगरे कसले गर्ने ? जस्ता विसयमा उ प्रतिबद्ध रहोस् । "समाज, समुदाय, राष्ट्र र राष्ट्रियताको विकाश र समृद्धिको मार्ग एकता, एक्यवद्धता र प्रतिबद्धताको इमानदार कार्यनयन बाट मात्रै तय हुन्छ।

हामीले पार्टी, संगठन र संस्थाहरूलाई दीगो र जनउत्तरदायी बनाउँन कसरी अगाडि बढाउन सकिन्छ भन्ने विषयमा सरोकारवाला सबैसँग हामी निकै गम्भीर चिन्तन, चासो र संवाद गरिरहेका छौं।" "जीवन केवल खानु र पिउनुमा सीमित छैन। जब हामी व्यक्तिगत स्वार्थभन्दा माथि उठेर समुदाय र राष्ट्रको हितमा समर्पित हुन्छौं, तब असल नियत र इमानदार प्रयत्नले मात्रै सफलता पाउछ भन्नेमा हामी प्रतिबद्ध छौ । यसले हाम्रो यो महत्त्वपूर्ण यात्रामा आउने बाधा र अल्झनहरू स्वतः निरुत्साहित हुँदै जान्छन् भन्नेमा हामी दृढ छौं।" पार्टीका आम नेताकार्यकर्ता "हामी राष्ट्र, राष्ट्रियता र जनताको सेवामा ओतप्रोत भएर अघि बढ्न प्रतिबद्ध छौं – असल नियत, इमानदारिता र समर्पणता नै हाम्रो पहिचान बन्ने कुरामा हामी दृढताका साथ संकल्प गरेका छौ ।"हाम्रो संकल्प समाज समुदाय राष्ट्र र राष्ट्रियताको समृद्धिको लागि हुनेछ । अब देशमा उत्पीडित समुदायका सचेत र संघर्षशिल इमानदार नेतृत्वको नेतृत्वमा बैकल्पिक शक्ति निर्माण गरेर समाज र राष्ट्रको नेतृत्व आवश्यकता छ ।

संसारमा उत्पीडितहरुको नेतृत्व कहिले विफल भएका छैनन् यसको ज्वलन्त उदाहरण इतिहासका प्रेरक उदाहरण डा.भीमराव अम्बेडकर र नेल्सन मण्डेला जस्ता व्यक्तित्वहरूको जीवन, योगदान र संघर्षले प्रमाणित गर्छ कि उत्पीडित वर्गको नेतृत्व कहिलै कमजोर हुँदैन, बरु त्यो नेतृत्व परिवर्तनको मूलचक्र बन्न सक्छ ।

उनीहरूले न केवल विभेदको विरुद्धमा आवाज उठाए, बरु आफ्ना राष्ट्रहरूलाई समावेशी संविधान, न्याय र लोकतन्त्रको मार्गमा डोर्याए। त्यस्तै, नेपालका उत्पीडित समुदायले पनि सीप, श्रम, संस्कृति र सृजनामार्फत समाज निर्माणमा अमूल्य योगदान दिएका छन्। तर आजसम्म उनीहरू प्रणालीगत अन्याय र बहिष्करणका सिकार छन्।आज उत्पीडितहरुको नेतृत्वमा वैकल्पिक शक्ति निर्माण अभियान यो समयको माग हो । सबैलाई हेक्का रहोस् अबको बाटो स्पष्ट छ सचेत, संघर्षशील, इमानदार उत्पीडित समुदायको नेतृत्वमा आधारित नयाँ राजनीतिक शक्तिको निर्माण गरेर सत्ता परिवर्तन मात्र होइन, विचार र मूल्य मान्यतामा पनि परिवर्तन ल्याउनेछ। समावेशीता, समानता, पारदर्शिता र सामाजिक न्यायमा आधारित यो नेतृत्वले नेपाललाई नयाँ दिशा दिएर अग्रगामी कदम तर्फ डोहोर्याउन सक्छ। सामाजिक र राजनीतिक शुद्धिकरण, इमानदारी, निष्ठावान साझा उद्देश्य र न्यायमा आधारित नेतृत्व आवश्यक छ जसले पद र प्रतिष्ठाको खोज होइन, जिम्मेवार र उत्तरदायित्व प्रधान गर्दछ र जन्म , जातमा होइन, संघर्ष इमानदारीता र क्षमताको बिश्वास गरेर कार्यनयन गर्दछ जसको नेतृत्वमा विभेद होइन, समानता समतामूलक, समावेशीता सहित सहअस्तित्वको ग्यारेन्टी गर्दछ ।

इतिहास लाई हेर्ने गरौं उत्पीडित समुदाय देशका सच्चा निर्माता हुन् भन्नेकुरा समाज प्रति तिनको संघर्ष, त्याग, श्रम र बौद्धिकता अतुलनीय छ यसलाई उत्पीडितहरुको नेतृत्वमा बैकल्पिक शक्ति निर्माण गरेर तिनको कदर गर्दै, अब नेतृत्व पनि उनीहरूकै हातमा सुम्पिनु पर्दछ। इतिहासले पनि देखाएको छ । उत्पीडितले कहिल्यै समाजलाई विनाशतिर धकेल्दैन, बरु निर्माण र समर्पणको बाटो रोज्छन । अब समय आएको छ l नेपालले वैकल्पिक शक्ति खोज्ने मात्र होइन, उत्पीडित समुदायको नेतृत्वमा नयाँ शक्ति निर्माण गरेर अग्रगामी बाटोमा लागि समृद्ध, समतामूलक, न्यायपूर्ण र साझा नेपालको निर्माणको आधार बनाउन सबै गोलबन्द हौँ ।

लेखक - आमूल परिवर्तन नागरिक पार्टी नेपालका अध्यक्ष हुन् l