विश्वभर छरिएर रहेका नेपाली विद्यावारिधि (पीएचडी) विज्ञहरूको ज्ञान, अनुसन्धान र अनुभवलाई एकीकृत गर्ने उद्देश्यले 'विश्व नेपाली विद्यावारिधि संघ' (डब्लुएनपीएचडिए) गठन गरिएको जानकारी प्राप्त भएको छ l 

दलित मुक्ति र सामाजिक विज्ञान अनुसन्धानका क्षेत्रमा अन्तर्राष्ट्रिय रूपमा ख्यातिप्राप्त डा. मित्र परियारको नेतृत्वमा विश्व नेपाली विद्यावारिधि (पीएचडी) संघको गठन गरिएको छ । अन्तर्राष्ट्रिय नेपाली समाज (इन्स) ले नेपालको विकास रणनीति र समकालीन नीति बहसमा विश्वभर छरिएर रहेका नेपाली विद्यावारिधि (पीएचडी) विज्ञहरूको ज्ञान, अनुसन्धान र अनुभवलाई एकीकृत गर्ने उद्देश्यले ‘विश्व नेपाली विद्यावारिधि संघ’ (विश्व नेपाली पीएचडी संघ ( डब्लुएनपीएचडिए) को गठन गरेको बताएको छ । यो संस्था इन्स अन्तर्गतको ‘अन्तर्राष्ट्रिय नेपाल चिन्तन केन्द्र’ (अन्तर्राष्ट्रिय नेपाल थिङ्क ट्याङ्क, आईएनटीटी) सँग समानान्तर रूपमा सञ्चालनमा आएको हो l 

 डा. परियारले अक्सफोर्ड विश्वविद्यालयबाट सामाजिक मानवशास्त्रमा एमफिल र  अष्ट्रेलियाको म्याक्वेरी विश्वविद्यालयबाट समाजशास्त्रमा समेत विद्यावारिधि गरेका छन् । उनले बेलायतमा बसोबास गर्ने गोर्खा समुदायमा जातप्रथाका अनुभवमाथि गहिरो अनुसन्धान गरेका थिए ।

उनले विद्यावारिधि अनुसन्धान फेलोको रूपमा कार्य गरे भने, सन् २०१९ देखि २०२० सम्म लन्डनस्थित किङ्सटन विश्वविद्यालयमा लिभरहुल्म उत्तर विद्यावारिधि फेलोशिप प्राप्त गर्दै शैक्षिक अनुसन्धानमा महत्वपूर्ण योगदान पुर्‍याए । उनको शैक्षिक यात्रा सेन्ट जेभियर्स कलेजबाट सामाजिक कार्यमा स्नातक अध्ययनसँग सुरु भएको हो। गोरखास्थित आफ्नै गाउँको विद्यालयबाट प्राथमिक शिक्षा हासिल गरेका परियारले गण्डकी बोर्डिङ स्कूलमा निम्न माध्यमिक र माध्यमिक तहको अध्ययन पूरा गरेका थिए । जात, आप्रवासन, शिक्षा र सामाजिक न्यायका क्षेत्रमा डा. परियारको बहुआयामिक योगदान उल्लेखनीय छ । ‘द काठमाडौं पोस्ट’ र ‘एचटी सिन्डिकेशन’ का नियमित स्तम्भकारका रूपमा उनले जातीय विभेद, शैक्षिक असमानता र न्यायमूलक विषयमा अनेक प्रभावशाली लेख प्रकाशन गरेका छन् ।

शैक्षिक योगदानसँगै, उनी एक अग्रणी दलित अधिकारकर्मी पनि हुन् । उनले स्थापना गरेको “दलितहरू नेपालमा: एक अनुसन्धान अध्ययन” नामक समुदाय-आधारित अनुसन्धान परियोजनाले नेपालको दुर्गम क्षेत्रका जातीय हिंसामाथि पत्रकारिता, अन्तर्वार्ता र मल्टिमिडिया दस्तावेजमार्फत प्रकाश पार्ने काम गर्दै आएको छ। २०१९ मा भारतीय प्रविधि संस्थान बम्बेमा प्रस्तुत गरिएको “के उनीहरू जातबाट मुक्त छन्? नेपाली दलितहरूको इसाई धर्मतिर परिवर्तन” शीर्षकको प्रस्तुति समेत जातीय तुलनात्मक अध्ययनमा उनको नेतृत्वको प्रमाण हो। सामाजिक सञ्जाल प्लेटफर्म एक्स (पूर्व ट्विटर) मा पनि उनी निरन्तर सक्रिय छन्, जहाँ उनले धर्म, जात र संरचनात्मक सुधारका विषयमा धारणा सार्वजनिक गर्दै आएका छन् ।

डा. परियारको विचारमा, शिक्षा, आप्रवासन र पुस्तान्तरण मात्रैले जातीय विभेद अन्त्य गर्न सक्दैन । यसको लागि न्यायसंगत संरचनात्मक परिवर्तन आवश्यक छ। उनले स्वतन्त्र दलित अनुसन्धानको पक्षमा जोड दिँदै आएका छन् । डा. परियारको नेतृत्वमा विश्व नेपाली विद्यावारिधि संघले विश्वव्यापी ज्ञान सञ्जाल, तथ्यमा आधारित अनुसन्धान, र समावेशी शैक्षिक संवादमार्फत नेपालमा नीति निर्माण प्रक्रियामा गहिरो प्रभाव पार्ने अपेक्षा गरिएको छ । संस्थाको उद्देश्यबारे कुरा गर्दै डा. परियारले भने, -“नेपालमा ज्ञानमा आधारित समाज निर्माण गर्न, उत्कृष्ट विश्वविद्यालय, छात्रवृत्ति र अनुसन्धानबाट उत्पन्न उच्च गुणस्तरका विद्यावारिधिहरूको संख्या बढाउनु आवश्यक छ। समावेशी समृद्धि, समानता र न्याय प्राप्त गर्न, अनुसन्धान र चिन्तनलाई व्यावहारिक रणनीतिमा अनुवाद गर्नु जरुरी छ । विश्व नेपाली विद्यावारिधि संघको स्थापना त्यसै दिशातर्फको सार्थक पाइला हो ।”

इन्स हाल ८३ देशमा सक्रिय रूपमा कार्यरत रहेको र १२३ देशमा यसको सञ्जाल विस्तार भइसकेको छ । शिक्षा, स्वास्थ्य, आपतकालीन उद्धार, नीति संवाद, नेतृत्व विकास र सामाजिक न्यायका क्षेत्रमा इन्सले नेपालीहरूलाई एकताबद्ध, सशक्त र समृद्ध बनाउने कार्यमा इन्सले महत्त्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गर्दै आएको बताइन्छ l 

दलित आत्मरक्षा अभियान र कास्ट वाच नेटवर्क नामक संस्थाहरू मार्फत जातीय विभेद र छुवाछुत विरुद्ध काम गर्दै आएका डा, मित्र परियार नेपालका ख्यातिप्राप्त  मिडियाहरूमा लेखहरू लेखिरहन्छन् l आफू अध्यक्ष चयन भएपछि akabarey.com सँग डा. परियारले भने : विद्यावारिधि हासिल गरिसकेका र विद्यावारिधिको लागि पहल गरिरहेका सबैको सामूहिक हितको लागि आफूले काम गर्ने र सक्रिय रहने छु l प्राज्ञिक, बौद्धिक र विज्ञ व्यक्तिहरूसँग सहकार्य गर्दै सामाजिक परिवर्तन र समाज सुधारको लागि काम गर्ने अठोट आफूसँग रहेको छ l डा. परियारले आफ्नो प्रतिवद्धता र निष्ठा सुनाए l 

स्मरणीय : डा. परियारको फोटो उनको फेसबुकबाट साभार गरिएको छ l - सम्पादक