काठमाडौ 

‘लक्ष्मण राजबंशी पुरस्कार २०२४’बाट अटिजम विशेष स्कुल तथा पुनर्स्थापना केन्द्र (SSDRC) की संस्थापक तथा अध्यक्ष, सामाजिक अभियान्ता सविता उप्रेती सम्मानित भएकी छन् l 

नेपालकै प्रतिष्ठित विद्यालय एल.आर.आई स्कुलले स्व. लक्ष्मण राजबंशीको नामबाट स्थापना गरिएको “लक्ष्मण राजबंशी पुरस्कार २०२४” स्कुलको ३६ औं स्थापना दिवसको अवसरमा उप्रेतीलगायत शिक्षा क्षेत्रमा योगदान पुर्याउनु हुने अन्य तीन वटा विद्यालयको प्रधानाध्यापकहरूलाई नगद रु. पच्चीस हजारसहित सम्मान पत्रद्वारा सम्मान गरिएको छ ।

सविता उप्रेती नेपालमा विगत तेह्र बर्षदेखि विशेष स्कुल तथा पुर्नस्थापना केन्द्र (SSDRC) स्थापना गरी अटिजम बालबालिकाहरूको सेवामा आफ्नो जीवन समर्पित गरेकी नारी हुन् l  (SSDRC)संस्थाको काठमाण्डौ नरेफाँट,गोठाटार र भक्तपुर ताथलीमा सहित तीन वटा शाखा संचालन गरि ६० जना बालबालिका तथा किशोर किशोरीहरूलाई बिशेष शिक्षा र थेरापी सेवाहरू प्रदान गरिदै आईरहेकी छन् ।

काठमाडौं स्थित कलंकीमा रहेको लर्निङ रिलम इन्टरनेसनल स्कुलले स्थापना दिवसको प्रमुख अतिथिमा भारतीय दूतावास स्थित स्वामी विवेकानन्द सांस्कृतिक केन्द्रको निर्देशक डा.अश्‍वरी बापटलाईबाट सम्मान गरिएको थियो । स्थापना दिवसको अवसरमा विभिन्न विधामा शिक्षक,कर्मचारी,विद्यार्थी साथै समाजमा प्रतिष्ठित व्यक्तिहरुलाई समेत अवार्ड प्रदान गरेको थियो ।

सविताको सामाजिक सेवा प्रवेश 

आफ्नो विवाह गर्दा लाग्ने रकम दिन बुबा भरत र आमा भवानीलाई राजी गराएर र अन्य आफन्त परिवारसँग आफूलाई बिहेमा उपहार दिने रकम बराबरको पैसा मागेर, केही ऋण सापटी गरेर सविताले पाँच लाख रुपैयाँ जम्मा पारिन् । सो रकमबाट ओखलढुंगाको मन्दिरमा फ्याँकिएका असामान्य अवस्थाका बालक र अर्को भक्तपुरको सुकुम्बासी बस्तीमा ७ वर्षदेखि साङ्लोमा बाँधिएका बालक गरी दुई जनालाई बटुलेर उनले २०६७ देखि सामाजिक सेवाको अध्याय प्रारम्भ गरिन् । २०६८ चैतमा विधिवत रूपमा उनी समाजकल्याणमा आवद्ध भइन् ।

ग्रसरतामा खुलेको अटिजम बालबालिकाको लागि खुलेको विशेष स्कुल तथा पुनर्स्थापना केन्द्रमा ६० त्यस्ता विशेष अवस्थाका बालबालिका र किशोरकिशोरी छन् । अटिजम भएकाहरूको दैनिक कार्यहरू जस्तैः आफ्नो स्याहारसुसार आफै गर्न सक्ने, साधारण लेखपढ गर्ने, सिपमुलक तालिमहरूबाट आत्मनिर्भर बनाउनको लागि बालबालिकाको क्षमतामा अभिवृद्धि गराइ उनीहरुलाई समाजमा अन्य व्यक्तिसरह हक, अधिकारसहित पुनर्स्थापना गराउने उद्देश्य छ ।

अटिजम के हो ?

मस्तिस्क र स्नायु कोषहरुको स्वाभाविक विकासक्रममा हुने असमान अवस्थाको रूप अटिजम हो । यसलाई आत्मकेन्द्रित व्यवहार भनेर बुझिन्छ । यस्ता व्यक्तिले सञ्चारमा विचलन, सामाजिक रुपमा घुलमिल हुन नसक्ने, पुनरावृत्ति, एकोहोरोपन, इन्द्रीयहरूको उतारचढावको फलस्वरूप वातावरण, व्यक्ति र वस्तुप्रति भिन्दै प्रतिक्रिया र व्यवहार देखाउँछन् । अटिजम कुनै रोग होइन, बौद्धिक अपाङ्गता मात्रै पनि होइन, मस्तिष्कको एक विशेष अवस्थामात्रै हो, जुन असामान्य र अस्वीकृत व्यवहारको रूपमा देखिन्छ । समाजमा ब्याप्त भ्रम अर्थात् यो अवस्था पूर्वजन्मको पापको फल र कुनै अपराधको सजाय होइन, केवल असामान्य अवस्था हो । रोगकै रुपमा पनि यसलाई परिभाषित गरिएको छैन । नेपालमा यसको खासै खोज, अनुसन्धान र व्यवस्थापन गरिएको छैन त्यसैले जो पीडित छन्, जसका बालबालिका पीडित छन्, उनीहरूलाई मात्र यस्तो अवस्थाका मान्छेको कारण हुने पीडा, दुःख, तनाव र जटिलता अनि अप्ठ्यारोबारे थाहा छ ।

सविता भन्छिन् : 'मैले जति पुरस्कार सम्मान पाएकी छु त्यति नै मेरो जिम्मेवारी यो क्षेत्र र समाजको लागि बढेको अनुभूति गर्छु l'