काठमाडौँ. जेठ-३०-राष्ट्रिय दलित गोलमेच सम्मेलन बिहीबारदेखि काठमाडौंस्थित नेपाल प्रज्ञा–प्रतिष्ठानमा सुरु भएको छ । गोलमेच सम्मेलनको उद्घाटन अजित मिजारका बुबा र दीपक डोमबाट संयुक्तरूपमा गरिएको थियो l

कार्यक्रममा गोलमेच सम्मेलनका संयोजक तथा दलित अभियन्ता डाक्टर निर्मलकुमार विश्वकर्माले गोलमेच सम्मेलनको ओचित्यमाथि प्रकाश पार्दै विश्व परिवेशमा गोलमेच सम्मेलनको सफल अभ्यासको बारेमा चर्चा गर्दै नेपालमा पहिलो पटक गरिएको बताए । विश्वका विभिन्न देशको गोलमेच सम्मेलनको उदाहरण दिँदै विश्वकर्माले भने : ‘हामीले गोलमेच सम्मेलनमार्फत दलित आन्दोलनको समीक्षा गर्दै पुस्तक प्रकाशन र घोषणा पत्र तयार गर्नेछौँ । जसले दलित मुक्ति आन्दोलनलाई नयाँ दिशा प्रदान गर्नेछ ।राष्ट्रिय दलित गोलमेच सम्मेलन राजनीतिक प्लेटफर्म पनि हो l' 

सो अवसरमा संयोजक विश्वकर्माले सदियौं देखिको दलित समुदायमाथि भएको उत्पीडनका साथै त्यसबाट मुक्तिको प्रयास र संघर्षको समीक्षा गर्दै सम्मेलन अवधिभर राज्यसत्तामा पूर्ण समानुपातिक प्रतिनिधित्व, राज्यका स्रोतहरूमा  जनसंख्याको आधारमा हिस्सेदारी र धर्म सुधारलगायतका मुख्य ३ वटा एजेण्डमा बहस गरिने जानकारी दिएका थिए ।दीपक मल्लिक र हरिभक्त ढकालले आआफ्नो अनुभव र न्यायको सङ्घर्ष सुनाएका थिए l 

कार्यक्रममा भारतीय दलित अभियन्ता प्रकाशकुमारले नेपालमा पहिलो पटक आयोजना गरिएको दलित गोलमेच सम्मेलनमा सहभागी हुन पाएको भन्दै खुसी व्यक्त गर्दै भारतमा समेत जातीय विभेदको अवस्था उस्तै रहेको भन्दै विश्वबाटै सबै खालका वि भेद अन्त्य गर्नका लागि एकजुट हुनु पर्ने बताए । विभेद अन्त्यको लागि भारतबाट काँधमा काँध मिलाउने वचनबद्धता गर्दै सम्मेलन सफलताको शुभकामना दिएका छन् l 

कार्यक्रम सफलताको शुभकामना दिँदै संविधान सभा सदस्य रुक्मिणी चौधरीले दलितहरूको छुट्टै राज्यको माग गरिन् । उनले  दलित समुदायलाई हिन्दु धर्मले उत्पीडनमा पारेको बताउँदै त्यसका विरुद्ध सबै दलितहरू  एकजुट हुनु पर्ने धारणा व्यक्त गरिन् ।

नेपाली दलित आन्दोलनका अगुवा डिकबहादुर विश्वकर्माले दलितमाथिको उत्पीडनको श्रृंखला लामो भएको भन्दै त्यसका विरुद्धमा गरिएको आन्दोलन पनि लामो भएको बताए । राज्यले कानुन बनाएरै दलित माथि उत्पीडन गरेको इतिहाँस कोट्याउँदै विश्वकर्माले जातीय वि भेदको अन्त्यका लागि पनि राज्यले नै पहल गर्नु पर्ने धारणा ब्यक्त गरे । दलितले हतियार उठाएर आन्दोलन गर्ने आँट नगरे दलित मुक्ति असम्भव भन्दै हतियार उठाएर आन्दोलन गर्नुपर्ने र जनसंख्याको आधारमा राज्यमा प्रतिनिधित्व र स्रोत साधनमा हिस्सेदारी नै आजको आवश्यकता र दलित अधिकारको माग रहेको विश्वकर्माको दाबी थियो l कार्यक्रमलाई केशव सूर्यवंशी, खगेन्द्र मादेन, जीतेन्द्र देव,रोमा विश्वकर्माले शुभकामना दिएका थिए l निर्मला परियारले स्वागत मन्तव्य राखेको कार्यक्रमको संचालन राष्ट्रिय दलित सम्मेलनका प्रवक्ता अग्नि शिखाले गरेका थिए l 

सम्मेलनमा देशभरिका दलित अभियन्ता तथा बुद्धिजीवि, मानवअधिकारवादी तथा अन्तर्राष्ट्रिय पर्यवेक्षकहरू सम्मेलनमा सहभागी भएका छन् ।

सम्मेलनमा दलित आन्दोलनको समीक्षा, दलित समुदायको वर्तमान स्थिति, दलित समुदाय माथिको विभेदको स्थिति, नेपाली समाजको अन्तरद्वन्द्व, दलित मुक्ति आन्दोलनको भावी रणनीति, दलित मुक्ति आन्दोलन राजनीतिक शक्ति निर्माण गर्दा वैचारिक आधार, दलित मुक्ति आन्दोलनमा गैरदलितको भूमिकालगायत विषयमा छलफल हुनेछ । सम्मेलन असार १ गतेसम्म चल्ने छ ।

पहिलो दिन तीन सत्रमा संचालित कार्यक्रममा प्रथम  र सत्रमा उद्घाटन र शुभकामना मन्तव्यको थियो भने दोस्रो सत्र र तेस्रो सत्रमा प्यानल डिस्कसन राखिएको थियो l दोस्रो सत्रमा अभियन्ता साहित्यकार सरोज दिलुले सहजकर्ताको भूमिका निर्वाह गरेका थिए l सो सत्रमा उषा तितुक्षु, होमराज आचार्य,शान्ति गजमेर, सलिम मसिम र शैलेन्द्र अम्बेडकर सहभागी थिए l तेस्रो सत्रको सहजकर्ता अभियन्ता राजेश नेपाली थिए भने प्यानालिस्टहरूमा घनश्याम अछामी,बलराम सदा,अनिल मल्लिक सुनिल राम कुमार खाती सुरेन्द्र रसाइली र जनक परियार थिए l सहभागीहरूसँग दर्शक दीर्घाबाट प्रश्न गरिएको थियो l कार्यक्रममा राजेश नेपालीले गीत गाएर रौनक थपेका थिए l 

स्मरणीय :  ( दलित भएकै कारण घर भत्काएर यज्ञस्थल निर्माण गरी विस्थापन गरिएका सिरहा जिल्ला औरही गाउँपालिका, वडा नम्बर–५का दीपक मलिक डोम र अन्तरजातीय  विवाहको नाममा हत्या गरिएका काभ्रेका अजित मिजारका बुवा हरिभक्त ढकालले उदघाटन गरिएको कार्यक्रममा परम्पराको क्रमभङ्ग गर्दै सर्वसाधारण र पीडित नागरिकको परिवारको तर्फबाट गरिएको थियो l